Ryż - produkt, który docenia cały świat

Nawet my, tuż po zaślubinach obsypujemy nim młodą parę, co ma dać nowożeńcom szczęście i płodność. Ryż ma szereg przeróżnych zastosowań – to z niego powstaje whisky, tradycyjne japońskie sake, a także ryżowe wina i piwa! Ale przede wszystkim ryż to pożywienie pod wieloma względami wyjątkowe.

Ryż stanowi podstawę pożywienia niemal dla połowy świata. Tak jak my nie wyobrażamy sobie dnia bez chleba, czy ziemniaków, tak Azjaci nie mogliby zapomnieć o ryżu. Uprawiają go od tysięcy lat, w ich kulturze ryż jest symbolem życia. Chińczycy witają się pozdrowieniem "czy jadłeś dzisiaj ryż?", a kiedy ktoś traci pracę, mówią, że "potłukła mu się miseczka na ryż". "Oby nigdy nie przypalił ci się ryż" – to życzenie, które składają sobie z okazji Nowego Roku. Gdy zaś ktoś poczęstuje ich ryżem, muszą zjeść go do ostatniego ziarenka, jeśli nie chcą urazić gospodarzy. Dzisiaj ryż jedzony jest na całym świecie, a dostępny w tysiącach odmian. Nie sposób przecenić walorów smakowych i odżywczych kryjących się w tym zbożu. Nadaje się dla osób odchudzających się, dla małych dzieci, rekonwalescentów, a w dobie szerzącej się nietolerancji glutenu, jest niezastąpionym składnikiem diety bezglutenowców. Sportowcy cenią ryż, ponieważ stanowi on dobre źródło białka pomagającego budować mięśnie. Charakteryzuje się niskim poziomem sodu, który zatrzymuje wodę w organizmie, dlatego poleca się go kobietom w ciąży oraz w okresie menopauzy, wysokociśnieniowcom oraz osobom odchudzającym się. Stanowi idealne dopełnienie potraw na bazie warzyw lub mięsa, ale może być także lekkim posiłkiem sam w sobie. Z ryżu można przyrządzić również desery.

Wartości odżywcze, czyli co takiego ma w sobie ryż

To popularne ziarno dostarcza cennych węglowodanów, które powinny stanowić podstawowe źródło naszej energii. Zawiera spore ilości magnezu, (składnik ten wpływa kojąco na nerwy oraz poprawia koncentrację), żelaza i cynku – pierwiastków wzmacniających odporność oraz potasu, który reguluje ciśnienie krwi. W ryżu znajdziemy witaminy – z grupy B, K oraz E. Witaminy z grupy B wspierają pracę kładu nerwowego, witamina E to przeciwutleniacz, zatem chroni przed wolnymi rodnikami, z kolei witamina K zapewnia prawidłową krzepliwość krwi. Te magiczne ziarna, szczególnie ryż dziki, paraboiled, brązowy, są też bogate w błonnik, a więc poprawiają trawienie. Ważne, by w diecie wykorzystywać ryż jak najmniej przetworzony, nieoczyszczony, bo ten oczyszczony jest już bardzo ubogi w powyższe właściwości.

Jeśli nie tolerujemy glutenu - wybierzmy ryż

Dieta bezglutenowa wyklucza spożywanie produktów zawierających pszenicę, jęczmień, żyto, orkisz oraz owies. Nawet niewielka domieszka tych zbóż może powodować niepożądaną reakcję organizmu, dlatego osoby na diecie bezglutenowej muszą zmienić swoje nawyki żywieniowe. Często podstawą ich menu staje się właśnie ryż. Dozwolony jest zarówno biały, jak i brązowy. Trzeba jednak pamiętać, że produkty teoretycznie bezglutenowe, ale dostępne w sprzedaży ogólnej, mogą zawierać śladowe ilości tego zakazanego białka, w postaci tzw. zanieczyszczenia (pozostałego np. z procesu produkcji). Osoby, które dopiero rozpoczynają dietę bezglutenową, często cierpią z powodu wciąż towarzyszącego uczucia głodu, który wynika właśnie z braku "zapychającego" glutenu. Dlatego ryż jest dla nich idealny, gdyż zawiera z kolei mnóstwo błonnika, który kamufluje to uczucie.

Co zamiast mleka, jeśli nie chcemy go pić?

Osoby, które nie tolerują laktozy, podobnie jak weganie, szukają zamienników mleka krowiego. Jednym z nich jest właśnie napój ryżowy. Jednak uważajmy na produkty gotowe dostępne w sklepach. Często zawierają minimalne ilości ryżu, za to całe bogactwo innych, wręcz szkodliwych, składników. Mleko ryżowe można w prosty sposób przyrządzić samemu. Wystarczy 100 g ryżu ugotować do miękkości i przełożyć (po odcedzeniu lub po wygotowaniu się wody) do większego garnka, zalać 800 ml wrzącej wody i zmiksować. Następnie przecedzić płyn przez gęste sitko i w zasadzie mleko ryżowe mamy gotowe. Można doprawić je do smaku, np. wanilią, szczyptą cynamonu lub odrobiną miodu. Albo wcześniej zmiksować razem z daktylem.

Pomoc w odchudzaniu

Zwróćmy uwagę na to, że w wielu daniach ryżem z powodzeniem można zastąpić tuczący makaron – albo zastosować makaron ryżowy. Bogactwo błonnika zawarte w ryżu jest pierwszą cechą, na którą warto zwrócić uwagę, jeśli postanowiliśmy zrzucić kilka zbędnych kilogramów. Błonnik sprawia, że czujemy się syci, a zatem zmniejsza się nasza chęć na ciągłe sięganie po wysokokaloryczne przekąski. Usprawnia także trawienie, poprawiając perystaltykę jelit. Ponadto ryż nie zawiera cholesterolu ani tłuszczów trans, a przy tym sprzyja obniżeniu poziomu cholesterolu. Neutralizuje nadmiar soków w żołądku, wzmacnia odporność, a także korzystnie wpływa na serce. Ponieważ ryż trawi się wolno, dostarcza energii na długo i uwalnia od głodu. Ale – pod warunkiem, że ugotujemy go na półtwardo. Rozgotowany ma mniej składników odżywczych i wysoki indeks glikemiczny.

Sposób na biegunkę i na bóle brzucha

Zawarty w ryżu błonnik ma jeszcze tę cechę, że wiąże wodę i zagęszcza treść pokarmową w jelicie grubym. Poza tym jest bogaty w potas (podobnie jak banany, które także zalecane są w diecie leczniczej podczas biegunki), a to właśnie ten elektrolit tracimy w dużych ilościach, kiedy się odwadniamy. W czasie problemów jelitowych warto przyrządzić sobie miseczkę ryżu (lub kleik ryżowy), najlepiej osolony nieco więcej niż zwykle – sód również tracimy podczas tej przypadłości. Ryż jest też idealnym lekarstwem przy bólu żołądka i jelit, ponieważ, ze względu na skrobię, łagodzi wszelkie podrażnienia w całym układzie pokarmowym, np. wywołane nadużyciem ostrych przypraw czy alkoholu.

Sześć sposobów przyrządzania ryżu

• Najprościej gotuje się ryż w woreczkach. Wystarczy włożyć go do gotującej się wody i odczekać tyle, ile zaleca producent. W taki sposób tracimy jednak większość składników odżywczych zawartych z tym cennym produkcie.
• Ryż możemy ugotować "na sypko". Wsypujemy ziarna do zimnej wody (ważne są proporcje), doprowadzamy ją do wrzenia, przykrywamy pokrywką i gotujemy do chwili, aż ryż wchłonie wodę.
• Innym sposobem jest gotowanie ryżu w dużej ilości wody. Wypłukany ryż wsypujemy do osolonego wrzątku, czekamy, aż się ugotuje, a następnie odcedzamy go i przelewamy zimną wodą jak makaron.
• Ryż do risotto gotuje się w bulionie (2/3 bulionu na 1/3 ryżu) i gotuje do czasu, aż ziarna wchłoną płyn. Można też najpierw ryż podsmażyć, aż stanie się przezroczysty, a dopiero potem dodać go do bulionu.
• Najbardziej czasochłonnym sposobem przyrządzenia ryżu jest parowanie (zwykle przygotowujemy tak ryż klejący, używany do potraw azjatyckich). Ryż wsypujemy na sitko, umieszczamy nad garnkiem z parującą wodą i czekamy, aż stanie się miękki.
• Pudding ryżowy przyrządza się, wsypując ryż do gotującego się mleka. Ryż gotuje się na małym ogniu do czasu, aż spęcznieje.