Borówki – gatunki, wartości odżywcze, zastosowanie

W Polsce w warunkach naturalnych możemy natknąć się na borówkę bagienną, borówkę halną, borówkę brusznicę i borówkę czarną. Popularna jest słodka borówka amerykańska, która została wprowadzona w kraju jako roślina uprawna.

Borówka bagienna, nazywaną też pijanicą lub łochynią, rośnie na torfowiskach i bagnach, kwitnie w okolicy maja i czerwca. Jej owoce zawierają witaminy i kwasy organiczne, a rozpylany przez jej kwiaty pyłek może powodować odurzenie.

Borówka halna występuje w polskich Tatrach; dawniej sądzono, że jest odmianą borówki bagiennej.

Borówka brusznica to inaczej borówka czerwona, powszechnie na terenie kraju funkcjonuje po prostu jako „borówka”. Owoce tej borówki mają gorzko-kwaskowaty smak i są wykorzystywane w sosach do mięs oraz jako dodatek do deserów.

Borówka czarna jest powszechnie używana jako roślina lecznicza i jadalna. Obok borówki amerykańskiej należy do najbardziej popularnych borówek w Polsce. Suszone owoce działają przeciwbiegunkowo i pomagają na zaparcia. Borówka czarna stosowana jest też przeciw pasożytom pokarmowym. Pomaga w stanach zapalnych układu moczowego i pokarmowego, ma właściwości przeciwbakteryjne i przeciwutleniające, dzięki czemu może zapobiegać powstawaniu nowotworów.

Uprawa borówki wysokiej (amerykańskiej) jest popularna w wielu krajach, w tym w Polsce, szczególnie ze względu na walory smakowe. Jej owoce są większe od owoców borówki czarnej, a chociaż podobne w smaku, nie zawierają brudzącego soku. Borówka wysoka jest źródłem wielu składników odżywczych.

Borówki dostarczająwitamin z grupy B, witaminę A i E, a także kwas foliowy. Spośród minerałów w borówkach znajduje się potas, wapń, fosfor, a także selen, cynk, miedź i mangan.

W borówkach można znaleźć dużo polifenoli, związków organicznych, które działają przeciwzapalnie, przeciwrakowo, zmniejszają ryzyko zachorowania na choroby układu krążenia, przeciwdziałają odwodnieniu. Zawierają przeciwutleniacze, które opóźniają procesy starzenia organizmu, zmniejszają prawdopodobieństwo zachorowania na miażdżycę i choroby serca. Substancje czynne obniżają poziom złego cholesterolu.

Borówki bardzo dobrze wpływają na wzrok, poprawiają ukrwienie oka, zwiększają produkcję rodopsyny (barwnika znajdującego się w siatkówce). Napary i syropy na bazie borówki zwalczają infekcje układu oddechowego i kaszel, działają przeciwbólowo i uspokajająco. Świeże owoce pomagają w regulacji poziomu cukru we kwi.

Borówki są szczególnie rozchwytywane w sezonie na letnie owoce – dodawane są do ciast, jagodzianek, lodów, pierogów, knedli, makaronów czy zup, używa się ich do koktajli owocowych. Borówki najlepiej spożywać na surowo lub zaraz po rozmrożeniu, gdyż po obróbce termicznej tracą część swoich korzystnych dla zdrowia właściwości. Borówki świetnie nadają się też do konfitur, dżemów i soków, a także do produkcji nalewek, likierów i win. Można również sięgnąć po suszone borówki, która sprawdza się jako przekąska, dodatek do dań lub jako baza do naparów leczniczych.