Sól kala namak – co nią przyprawiać

Kala namak bywa nazywana "czarną solą himalajską", choć wbrew swojej nazwie częściej ma kolor ciemnoszary, który powstaje w wyniku wielogodzinnego prażenia w wysokiej temperaturze różowych kryształków soli wydobywanej w Indiach, Pakistanie, Bangladeszu i Nepalu. Do pieca tradycyjnie dodaje się wówczas również węgiel drzewny, korę i owoce drzewa amla oraz liczne, egzotyczne zioła, np. bahera, harad, babul czy natron.

Dzięki takiej obróbce kala namak nabiera odpowiedniego koloru, a zachodzące reakcje chemiczne wzbogacają sól m.in. w związki siarki: siarczan sodu, siarczek żelaza i siarkowodór, dzięki którym produkt posiada charakterystyczny smak oraz aromat.

Kala namak od wieków gości w kuchni mieszkańców Indii czy Pakistanu, gdzie uchodzi nie tylko za pożądaną przyprawę, ale również remedium na liczne problemy zdrowotne. Stosowanie "czarnej soli" zalecali już twórcy ajurwedy, czyli jednego z najstarszych systemów leczniczych, który narodził się ponad 5 tysięcy lat temu na południowo-wschodnim wybrzeżu Półwyspu Indyjskiego. Przekonywali, że kala namak leczy choroby żołądka, wątroby i dwunastnicy, uznawali ją za skuteczny środek na nadkwasotę czy zgagę.

Lecznicze właściwości kala namak nie zostały potwierdzone wiarygodnymi badaniami naukowymi, ale baza tego produktu, czyli sól himalajska bez wątpienia zasługuje na zainteresowanie. Kryształki poddawane ogromnemu ciśnieniu przez miliony lat kryją bowiem rekordową liczbę substancji mineralnych – doliczono się ich aż 84!

Mimo to należy pamiętać, że 96-98 proc. składu tej soli stanowi chlorek sodu, który Polacy i tak spożywają w nadmiarze – średnio 7,6 g dziennie. Tak wynika z analiz przeprowadzonych w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, jednak badania dotyczyły tylko doprawiania potraw, a przecież sól znajdziemy także w pieczywie, wędlinach, przekąskach, musztardzie, majonezie i wielu innych produktach.

Tymczasem Światowa Organizacja Zdrowia zaleca by dzienna dawka chlorku sodu nie przekraczała 5 g. Jej regularne przekraczanie skutkuje bowiem zapychaniem tętnic i sprzyja rozwojowi nadciśnienia, obciąża również nerki, powodując powstawanie uciążliwych kamieni. Z powodu nadmiaru soli woda zatrzymuje się w organizmie, co skutkuje m.in. otyłością. Chlorek sodu zwiększa także wydalanie wapnia z moczem, w efekcie czego jesteśmy bardziej narażeni na osteoporozę.

Dlatego używając każdego rodzaju soli, także kala namak, należy zachować umiar.

Kala namak w ostatnich latach zdobywa coraz większą popularność, przede wszystkim wśród osób stosujących dietę wegańską, wykluczającą z jadłospisu m.in. jajka. "Czarna sól", dzięki unikalnemu smakowi i aromatowi, z powodzeniem może je zastąpić.

Warto doprawić nią chociażby tofucznicę, czyli wegańską alternatywę klasycznej jajecznicy, przyrządzaną na bazie sojowego twarożku, czyli tofu. Kala namak świetnie sprawdzi się również podczas przyrządzania "bezjajecznego" majonezu. Jak go przygotować? Wystarczy zmiksować na puszystą masę mleko sojowe (pół szklanki) z musztardą i sokiem z cytryny (po łyżeczce) oraz ząbkiem czosnku, wcześniej przeciśniętym przez praskę. W trakcie blendowania powoli dolewamy szklankę oleju roślinnego. Doprawiamy świeżo zmielonym pieprzem oraz solą kala namak.

Jednak "czarną sól" docenią nie tylko weganie. Warto wzbogacić nią smak wyrazistych, pikantnych zup (np. z soczewicy), warzywnych curry albo sosów na bazie jogurtu. Świetnie sprawdzi się jako dodatek do past kanapkowych (szczególnie z roślin strączkowych) oraz śniadaniowego twarożku.

Kala namak można doprawiać pesto, będzie ciekawym urozmaiceniem potraw z grilla (zwłaszcza ryb), a także dań z makaronem czy ryżem. W Indiach i Pakistanie dodaje się ją do rozmaitych sałatek, nawet owocowych. Stanowi obowiązkowy składnik słynnej hinduskiej lemoniady, zwanej jal-jeera. By przygotować orzeźwiający, a jednocześnie bardzo zdrowy napój wystarczy zalać wodą uprażone i zmielone ziarna kuminu, pęczek świeżej mięty, mielony imbir oraz czarny pieprz. Smak mikstury wzbogacamy sokiem z limonki oraz szczyptą kala namak.