Rzodkiew i jej odmiany

Czerwona, biała, czarna, japońska - odmian rzodkwi mamy do wyboru, do koloru. A wszystkie są smaczne i bardzo zdrowe. Podajemy je głównie jako składnik surówek i sałatek, choć można je przyrządzić jeszcze na inne sposoby. Myśląc na wiosnę o rzodkwi, nie zapominajmy również o chrzanie - jej kuzynie - oraz o bombie witaminowej, jaką są kiełki.

EPN/mmch/kuchnia.wp.pl

Rzodkiew uprawiana jest od tysiącleci. Jadali ją rzymscy niewolnicy, często gościła również na stołach w starożytnych Chinach, które uważa się za ojczyznę tego warzywa. Obecnie hoduje się ją w wielu odmianach, które różnią się kształtem i kolorem. W Polsce gatunkiem typowym jest rzodkiew zwyczajna - ona również dzieli się na trzy odmiany i wiele kultywarów, czyli roślin uprawnych powstałych np. w wyniku krzyżowania.

Rzodkiew zwyczajna to warzywo bardzo zdrowe. W 100 gramach znajduje się około 12 kalorii. Taka porcja w 14 proc. pokrywa dzienne zapotrzebowanie organizmu na witaminę C. W rzodkwi obecne są również flawonoidy, czyli substancje fitochemiczne o działaniu przeciwnowotworowym. Jej ostry smak pochodzi od glikozydów gorczycowych - substancji zawartych w skórce. Dlatego obrana rzodkiew smakuje łagodniej.

Najbardziej znaną odmianą rzodkwi zwyczajnej są czerwone rzodkiewki, uprawiane we wszystkich krajach świata. Rzodkiewka może mieć kształt kuli albo stożka. Zawiera witaminę C oraz witaminy z grupy B, a także cenne pierwiastki - fosfor, żelazo, magnez, wapń i potas. Badania dowiodły, że czerwona rzodkiewka poprawia wzrok, korzystnie wpływa na intelekt i pamięć, uzdrawia cały organizm. Ma właściwości antybiotyczne, działa grzybobójczo, bakteriostatycznie, drenuje nerki i wątrobę, pobudza apetyt i trawienie, a także ukrwienie organizmu. Korzystnie wpływa na porost włosów, działa przeciwbólowo, przeciwkrzywicznie, przeciwszkorbutowo, wykrztuśnie, żółciotwórczo i żółciopędnie.

Czerwona rzodkiewka znajduje szerokie zastosowanie w kuchni - głównie jako składnik surówek i sałatek. Można ją również dodać do sosów, zup, chłodników czy twarogów. Świetnie smakuje pokrojona w plasterki albo starta. Spożywanie rzodkiewki zaleca się m.in. przy anemii, astmie, dolegliwościach oskrzelowych i wątrobowych, kamieniach nerkowych i żółciowych, krzywicy, reumatyzmie czy szkorbucie.

Sporą popularnością cieszy się także rzodkiew czarna, która kształtem przypomina rzepę. Ma ciemną skórkę i biały miąższ o silnym smaku. Również ta odmiana ma wiele korzystnych właściwości. Działa moczopędnie, pobudza czynności wątroby, wpływa na łaknienie i trawienie. Posiada także silne właściwości przeciwszkorbutowe. Sprzyja opróżnianiu pęcherzyka żółciowego, uspokaja nerwy, wzmacnia czynności oddychania.

Z czarnej rzodkwi można przyrządzić m.in. smaczną surówkę. Zdrowie wzmocni także popijanie rozcieńczonego soku z tego warzywa. Czarna rzodkiew zalecana jest przy wypadaniu włosów, a także przy artretyzmie, kokluszu, uczuleniach, egzemie, zapaleniu pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych. Można z niej przyrządzić syrop na kaszel. W tym celu krążki czarnej rzodkwi należy posypać cukrem. Po 10 godzinach odlać sok. Popijać 4-6 łyżek dziennie - to idealny napój wzmacniający dla dzieci.

Polacy coraz chętniej sięgają po rzodkiew białą - długą i stożkowatą. Ma ona łagodniejszy smak od rzodkiewki czerwonej. W 100 gramach tej odmiany znajduje się tylko 14 kalorii. Jest zdrowa i smaczna. Najlepiej nadaje się do sałatek i surówek. Świetnie smakuje podana z pomarańczą, ogórkiem albo groszkiem cukrowym. Przed przygotowaniem rzodkiew białą, podobnie jak czerwoną rzodkiewkę, trzeba dokładnie wyszorować i obciąć korzonki.

Do rzodkwi białej podobna jest biała rzodkiew japońska (daikon), która kształtem przypomina marchew. Pochodzi z Azji i ma ostry smak. Oprócz zastosowania w surówkach i sałatkach, rzodkiew japońską można ugotować, zamarynować czy po prostu schrupać na surowo. Niekiedy uciera się ją także z marchwią, gotuje potem na parze i doprawia sosem winegret. Plasterki rzodkwi japońskiej możemy też ugotować na małym ogniu w wywarze, a potem poddusić z sokiem pomarańczowym. Ta odmiana podobnie jak inne działa leczniczo.

Kuzynem rzodkwi jest dobrze znany Polakom chrzan - źródło takich witamin jak PP, C, A oraz z grupy B. Chrzan pobudza czynności żołądka i działa przeciwbólowo, moczopędnie i przeciwreumatycznie; zastosowany w kilkuminutowych okładach jest najlepszym zabiegiem przeciwreumatycznym. Obecne w chrzanie olejki eteryczne działają jak antybiotyk. Chrzanu nigdy nie należy gotować, ale podawać na surowo do mięs i wędlin na zimno, do ryb i innych zimnych przystawek. Często przyprawia się nim gotowane i pokrojone w plasterki czerwone buraki z chrzanem z dodatkiem octu jabłkowego i łyżki cukru (ćwikła).

Nie możemy zapominać także o bardzo zdrowych kiełkach rzodkiewki. Hamują proces rozwojowy bakterii, drożdży i grzybów pleśniowych. W kuchni stosuje się je raczej jako przyprawę - już kilka kiełków nadaje sałatkom oraz twarożkom charakterystyczny i dość ostry aromat. Nasiona rzodkwi moczy się około czterech godzin w wodzie, następnie odstawia na dwa do czterech dni w temperaturze pokojowej. Płukanie powinno odbywać się co najmniej 3, 4 razy dziennie. Kiełki zaczynamy zbierać, gdy mają około trzy milimetry.

EPN/mmch/kuchnia.wp.pl