Najzdrowsze grzyby. Zwłaszcza seniorzy powinni zajadać

Grzyby to nie tylko aromatyczny dodatek do dań, ale i naturalna apteka prosto z lasu lub... z hodowli. Wśród nich wyróżniają się grzyby shiitake – od wieków stosowane w medycynie dalekowschodniej, a dziś doceniane przez dietetyków i lekarzy na całym świecie. Są nie tylko smaczne, ale też bogate w substancje wspierające odporność, serce i układ krążenia.

Grzyby shiitake - dlaczego warto je jeść?Grzyby shiitake - dlaczego warto je jeść?
Źródło zdjęć: © Adobe Stock | Iakov Filimonov

Grzyby shiitake to jedne z najstarszych grzybów uprawnych na świecie – pochodzą z Azji, gdzie od ponad dwóch tysięcy lat są cenione nie tylko jako przysmak, ale także naturalny lek. W tradycyjnej medycynie chińskiej i japońskiej uznawane są za grzyby długowieczności.

W wyglądzie shiitake przypominają nieco nasze borowiki – mają brązowy kapelusz o średnicy 4–10 cm, lekko wypukły, z charakterystyczną łuskowatą powierzchnią. Spód kapelusza pokryty jest białymi lub kremowymi blaszkami, a trzon jest twardy i włóknisty – zazwyczaj się go nie je, ale świetnie nadaje się do gotowania wywarów. W smaku są intensywne, "mięsiste" i lekko dymne – przez wielu uznawane za jedne z najsmaczniejszych grzybów świata.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Najczęściej mylone grzyby jadalne i trujące. Na to koniecznie zwróć uwagę

Dlaczego są uznawane za najzdrowsze?

Grzyby shiitake to coś znacznie więcej niż kulinarna ciekawostka z Azji. Dzięki swoim unikalnym składnikom i udokumentowanemu działaniu prozdrowotnemu, zaliczane są do tzw. grzybów leczniczych – czyli takich, które wspierają organizm nie tylko żywieniowo, ale i terapeutycznie.

Shiitake zawierają naturalne związki bioaktywne, które hamują rozwój stanów zapalnych w organizmie i wspierają walkę z infekcjami. Związki te działają na poziomie komórkowym – zmniejszają produkcję cytokin prozapalnych, wspierają barierę jelitową i poprawiają odpowiedź układu odpornościowego. To szczególnie ważne u osób starszych, u których stan zapalny często toczy się przewlekle, prowadząc do pogorszenia samopoczucia i przyspieszonego starzenia organizmu.

Jednym z najcenniejszych składników shiitake jest lentinan – naturalny polisacharyd (beta-glukan), który ma silne działanie immunomodulujące. To znaczy: nie tylko pobudza układ odpornościowy do działania, ale też pomaga mu reagować w sposób zrównoważony i skuteczny. To właśnie lentinan sprawia, że shiitake są szczególnie polecane osobom o osłabionej odporności – np. seniorom, rekonwalescentom czy osobom z chorobami przewlekłymi.

Dodatkowo wiele badań – zwłaszcza w Japonii i Korei – potwierdziło, że ekstrakty z shiitake (szczególnie zawierające lentinan) hamują rozwój komórek nowotworowych. W Japonii lentinan jest nawet stosowany wspomagająco w leczeniu niektórych nowotworów, jako oficjalny lek wspierający chemioterapię – poprawia tolerancję organizmu na leczenie i może wydłużać przeżycie.

Jak włączyć shiitake do codziennego menu?

Grzyby shiitake są nie tylko zdrowe, ale też niezwykle uniwersalne w kuchni. Mają głęboki, umamiczny smak, który świetnie komponuje się z wieloma składnikami – zarówno w daniach klasycznych, jak i inspirowanych kuchnią azjatycką. Warto je wprowadzić do codziennej diety choćby raz–dwa razy w tygodniu.

Przykłady dań z grzybami shiitake:

  • Zupy – np. bulion warzywny z dodatkiem świeżych lub suszonych shiitake, zupa miso, rosół z grzybami.
  • Stir-fry – szybko podsmażane warzywa z grzybami, czosnkiem, imbirem i sosem sojowym, np. z dodatkiem tofu lub kurczaka.
  • Sałatki – lekko podsmażone shiitake świetnie komponują się z rukolą, serem feta i pestkami słonecznika.
  • Pasty i risotto – drobno pokrojone shiitake dodają głębi smaku potrawom na bazie ryżu, kaszy lub makaronu (np. z grzybowym sosem śmietanowym).
  • Kanapki i tosty – duszone shiitake z karmelizowaną cebulą i serem to świetna opcja na ciepłą kolację.Shiitake w sosie sojowo-sezamowym

Przepis na shiitake w sosie sojowo-sezamowym

Grzyby shiitake świetnie pasują do ryżu jaśminowego, makaronu ryżowego albo jako dodatek do warzywnego stir-fry. Świetnie sprawdzają się też jako przystawka na ciepło, np. przed daniem głównym.

Składniki (na 2 porcje):

  • ok. 200–250 g świeżych grzybów shiitake (kapelusze, bez trzonów),
  • 2 łyżki ciemnego sosu sojowego,
  • 1 łyżka oleju sezamowego (lub neutralnego, np. rzepakowego + kilka kropli sezamowego),
  • 1 łyżka mirinu lub miodu/syropu klonowego (dla słodyczy),
  • 1 łyżeczka octu ryżowego (lub soku z cytryny),
  • 1–2 ząbki czosnku (drobno posiekane lub przeciśnięte),
  • 1 łyżeczka sezamu (prażonego),
  • szczypta pieprzu, opcjonalnie chilli lub imbir.

Przygotowanie:

  1. Na początku oczyszczam shiitake - usuwam twarde trzonki, a kapelusze delikatnie przecieram.
  2. W misce łączę sos sojowy, olej sezamowy, miód, ocet, czosnek i przyprawy.
  3. Gdy wszystko mam już wymieszane, rozgrzewam patelnię – najlepiej taką, która dobrze trzyma ciepło, np. żeliwną lub teflonową. Nie dodaję tłuszczu – shiitake najpierw podsmażam na sucho przez 1–2 minuty, żeby lekko się przyrumieniły i wydobyły swój głęboki aromat.
  4. Po chwili wlewam sos na patelnię – od razu zaczyna pięknie pachnieć czosnkiem i sezamem. Grzyby dokładnie obtaczam w sosie i zmniejszam ogień, żeby się nie przypaliły. Duszę je powoli przez 4–5 minut, aż wchłoną smak i lekko zmiękną. Co jakiś czas delikatnie mieszam.
  5. Gdy sos lekko się zredukuje, posypuję grzyby prażonym sezamem i zdejmuję z ognia. Jeśli mam ochotę na wersję ostrzejszą, dodaję odrobinę płatków chili albo świeżo starty imbir.

Wybrane dla Ciebie

Wymiata toksyny z organizmu jak miotełka. Latem jest najzdrowsza i najsmaczniejsza
Wymiata toksyny z organizmu jak miotełka. Latem jest najzdrowsza i najsmaczniejsza
W upały pijemy ją litrami. Nie mamy świadomości, że działa jak trucizna
W upały pijemy ją litrami. Nie mamy świadomości, że działa jak trucizna
Większość myśli, że są zdrowe. Dietetyk załamuje ręce, kiedy Polacy sięgają po te produkty
Większość myśli, że są zdrowe. Dietetyk załamuje ręce, kiedy Polacy sięgają po te produkty
Gdy zobaczę w sklepie, od razu ją kupuję. Reguluje ciśnienie i pomaga stracić zbędne kilogramy
Gdy zobaczę w sklepie, od razu ją kupuję. Reguluje ciśnienie i pomaga stracić zbędne kilogramy
Dodaj do wody i pij rano. Od razu poczujesz się lepiej i nawodnisz organizm
Dodaj do wody i pij rano. Od razu poczujesz się lepiej i nawodnisz organizm
Te osoby powinny unikać bobu. Może być dla nich toksyczny
Te osoby powinny unikać bobu. Może być dla nich toksyczny
Jeśli widzisz to na opakowaniu z mięsem, lepiej nie kupuj. Możesz poważnie się zatruć
Jeśli widzisz to na opakowaniu z mięsem, lepiej nie kupuj. Możesz poważnie się zatruć
Wiesz, kiedy pić siemię lniane? Pora dnia ma ogromne znaczenie
Wiesz, kiedy pić siemię lniane? Pora dnia ma ogromne znaczenie
Doświadczony rolnik poradził mi, kiedy podlewać warzywa. Teraz są wielkie, soczyste i nie pękają
Doświadczony rolnik poradził mi, kiedy podlewać warzywa. Teraz są wielkie, soczyste i nie pękają
Gasi pragnienie jak arbuz, pomaga trzymać ciśnienie w ryzach. Tak wybierzesz najsoczystszy okaz
Gasi pragnienie jak arbuz, pomaga trzymać ciśnienie w ryzach. Tak wybierzesz najsoczystszy okaz
Te napoje szkodzą w upały. Eksperci radzą, by ich unikać
Te napoje szkodzą w upały. Eksperci radzą, by ich unikać
Nigdy nie jedz tak arbuza. To połączenie może uszkadzać wątrobę, a wielu tak robi
Nigdy nie jedz tak arbuza. To połączenie może uszkadzać wątrobę, a wielu tak robi