Papryka - witaminowa królowa
Jalapeno, habanero, hungarian hot, bell... Odmian papryki są setki. Różnią się kształtem, wielkością, barwą, smakiem i przede wszystkim ostrością. Choć w Polsce najczęściej sięgamy po słodką paprykę bell, warto dowiedzieć się czegoś więcej o innych odmianach. Papryka pochodzi z Ameryki południowej. W Peru to warzywo uprawiano już 2000 lat temu. Za jej europejską stolicę uważa się Węgry. Mimo to także w Polsce mamy szansę spróbować, powąchać, obejrzeć i porozmawiać o ponad 100 odmian tego smacznego warzywa. Wystarczy wybrać się do Przytyka, czyli naszego rodzimego "paprykowego zagłębia". To właśnie Przytyk i gminy ościenne produkują na polski rynek przeszło 60 tys, ton papryki rocznie, co stanowi ok. 80 proc. całkowitej produkcji Polski. Najlepszą okazją, by bliżej zapoznać się ze wszystkim odsłonami papryki jest wizyta na corocznych Ogólnopolskich Targach Papryki, które w tym roku odbędą się 16. sierpnia. W oczekiwaniu na tą ostrą imprezę, można jednak o papryce poczytać.
Wyjątkowe warzywo
Jalapeno, habanero, hungarian hot, bell... Odmian papryki są setki. Różnią się kształtem, wielkością, barwą, smakiem i przede wszystkim ostrością.
Choć w Polsce najczęściej sięgamy po słodką paprykę bell, warto dowiedzieć się czegoś więcej o innych odmianach. Papryka pochodzi z Ameryki Południowej. W Peru to warzywo uprawiano już 2000 lat temu. Za jej europejską stolicę uważa się Węgry. Mimo to także w Polsce mamy szansę spróbować, powąchać, obejrzeć i porozmawiać o ponad stu odmianach tego smacznego warzywa. Wystarczy wybrać się do Przytyka, czyli naszego rodzimego "paprykowego zagłębia". To właśnie ta miejscowość i gminy ościenne produkują na polski rynek przeszło 60 tysięcy ton papryki rocznie, co stanowi ok. 80 proc. całkowitej produkcji Polski.
Najlepszą okazją, aby bliżej zapoznać się ze wszystkim odsłonami papryki jest wizyta na corocznych Ogólnopolskich Targach Papryki, które w tym roku odbędą się 16 sierpnia. W oczekiwaniu na tę ostrą imprezę, można jednak o papryce poczytać.
Bell
To najpopularniejsza spośród uprawianych w Polsce odmian. Nazywana też papryką czerwoną, choć może wybarwiać się także na żółto, pomarańczowo, czekoladowo, kremowo czy fioletowo. Bell jest papryką słodką. Można ją jeść na surowo, piec, dusić. Doskonale nadaje się do leczo, sałatek, sosów. Można ją też faszerować.
Czerwona moc witaminy C
- Papryka ma wiele cennych składników, jednak jej największą zaletą jest duża zawartość witaminy C. W 100 gramach produktu, witamina ta stanowi aż 144 mg. - mówi Dominika Dietrich-Stefankiewicz, dietetyk Medyczny z Akademii Skutecznej Diety. - Aby w pełni ją wykorzystać, najlepiej jest jeść to warzywo na surowo.
Już jednak średniej wielkości czerwona papryka pokrywa nasze dzienne zapotrzebowanie na witaminę C w 150 proc. Jest to szczególnie ważne, bo rola tej witaminy jest ogromna. Nie tylko wzmacnia naszą odporność i pomaga zwalczać infekcję, ale też bierze udział w przemianie tłuszczów i produkcji białek.
Habanero
Jedną z najostrzejszych odmian papryki jest habanero. Substancją, która odpowiada za ostrość jest kapsaicyna. W skali (SHU), która określa poziom ostrości, habanero ma 577 tys. SHU. Dla porównania SHU słodko-ostrej papryki węgierskiej oceniane jest na 100 - 5000.
Ta niewielka, licząca zaledwie kilka centymetrów, kulista, czerwona papryka nie nadaje się do jedzenia na surowo. Jest za to idealna jako dodatek do pikantnych sosów czy marynat. Jest też składnikiem przyprawy chili. Jeśli przygotowujemy coś z surowej papryki tej odmiany, lepiej jest użyć rękawiczek i bardzo uważać na oczy.
Właściwości kapsaicyny
Papryka znajduje zastosowanie zarówno jako warzywo, jak i przyprawa. Wiele osób uważa ją także za afrodyzjak. Właściwości pobudzające zmysły przypisywane są jej ze względu na obecność kapsaicyny.
- Kapsaicyna to alkaloid, który nadaje ostrość. Ma wpływ nie tylko na smak. Znana jest z właściwości bakteriobójczych i antynowotworowych - tłumaczy Dominika Dietrich-Stefankiewicz. - Substancja ta działa także rozgrzewająco - jest stosowana w plastrach rozgrzewających używanych w leczeniu chorób reumatycznych - dodaje ekspertka.
Ze względu na obecność kapsaicyny, ostre odmiany papryki mają też pozytywny wpływ na serce i układ krążenia. - Ostre substancje zapobiegają zagęszczaniu krwi i miażdżycy tętnic - wyjaśnia dietetyczka.
Hungarian hot
Królowa węgierskich gulaszy papryka hungarian hot, nadaje aromat także kuchni tureckiej, serbskiej i mołdawskiej. Na Węgry została przywieziona przez Turków w XVI wieku. Ta odmiana, o długich zazwyczaj jasnych (żółtych, zielonkawych lub jasnopomarańczowych) strąkach ma słodko-ostry smak. Jej wskaźniku SHU wynosi od 1 do 5 tys. (choć wg. niektórych źródeł nawet do 15 tys. SHU). Podobnie jak słodka bell, hungarian hot ma wiele zastosowań w kuchni. Nie trzeba jej obierać i doskonale nadaje się do przetwarzania - także mrożenia.
Ostre bywa drażniące
Zdrowa i pobudzająca papryka nie nadaje się niestety dla wszystkich. Choć najczęściej działa korzystnie na pracę układu trawiennego, czasem wyraźnie mu też szkodzi.
- Surowa papryka bywa źle tolerowana przez osoby mające problemy z wątrobą, cierpiące na Zespół Jelita Nadwrażliwego czy mające ogólne dolegliwości ze strony układu pokarmowego - wyjaśnia ekspertka z Akademii Skutecznej Diety w Gdańsku.
- Papryka jest jednym z warzyw, które dość często muszą być eliminowane z diety, ze względu na odczuwanie dyskomfortu po konsumpcji.
Osoby, które miewają problemy po zjedzeniu surowej papryki nie powinny jednak od razu wykluczać jej z menu.
- Często tacy pacjenci dobrze tolerują paprykę podduszoną lub upieczoną. Aby papryka była bardziej lekkostrawna można ją też upiec w piekarniku, a następnie zdjąć z niej skórkę i dodać do dania obraną - radzi dietetyczka.
Jalapeno
Ta pochodząca z meksykańskiego miasta Jalapa odmiana papryki, często spotykana jest już w formie przetworzonej. Znajdziemy ją w marynatach, keczupach, sosach... Doskonale nadaje się też jako dodatek do zup i dań z makaronu. Zielone strąki tej odmiany są ostrzejsze od czerwonych. Ich poziom ostrości osiąga 10 tys. SHU. Najbardziej pikantną wersją tej papryki jest chipotle, czyli jalapeno wędzona.
Składnica substancji odżywczych i nie tylko...
W zależności od odmiany (i barwy), papryki różnią się pod względem tego co zawierają. Różnice te dotyczą jednak przede wszystkim tego, ile danej substancji znajdziemy o określonym warzywie. Sam skład jest podobny.
- Poza wspomnianą już witaminą C, papryka jest także bogata w potas i wapń. To także składnica wielu witamin. Przede wszystkim zwraca uwagę bardzo wysoka zawartość witaminy A, która jest silnym przeciwutleniaczem. W papryce znajdziemy też witaminy z grupy B (głównie B6), witaminę młodości E oraz kwas foliowy - wylicza dietetyczka. - Jednocześnie papryka jest doskonałym produktem dla osób dbających o linię. 100 gram tego warzywa to tylko ok. 30 kcal.
Niestety papryka należy też do tzw. "parszywej dwunastki" warzyw. Co to oznacza? Że jest w grupie tych produktów, w których poziom pochodzących z nawozów substancji szkodliwych jest szczególnie wysoki. Dlatego najlepiej jest hodować to warzywo w domowym ogródku, albo wybierać papryki z upraw ekologicznych.
Papryka - co z nią zrobić?
Pomysłów na wykorzystanie papryki w kuchni są setki. Można je suszyć i używać w formie przypraw, można konserwować, marynować, mrozić... Najlepiej jednak sięgać po paprykę świeżą.
- Papryka doskonale nadaje się do kanapek, sałatek czy dań typu leczo lub gulasz. Na lekką kolację proponuję paprykę faszerowaną chudym twarożkiem z dodatkiem zieleniny np. szczypiorku lub koperku - mówi dietetyczka.
- Z kolei na obiad zamiast twarogiem, paprykę możemy nafaszerować czymś bardziej "treściwym" - innymi warzywami lub mięsem. Następnie należy ją zapiec w piekarniku i podawać z kaszą lub ryżem.
Przyprawa chili
Przygotowywana z różnych odmian ostrej papryki chili pełni w naszej kuchni funkcję podstawowej (obok pieprzu) ostrej przyprawy.
- Nadaje nie tylko smak, ale też rozgrzewa i przyspiesza materię. Na tą przyprawę muszą jednak uważać osoby, które cierpią na chorobę wrzodową żołądka, stan zapalny jelit oraz inne choroby układu pokarmowego - ostrzega ekspertka.
AD/mp/WP Kuchnia
