Moczki i fjuty, czyli co nas może zaskoczyć w regionalnej kuchni

To co dla jednych jest drożdżówką, inni znają jako sznekę z glancem. Pod różnymi nazwami funkcjonują też nóżki w galarecie. Na Kujawach będzie to trzęsionka, a w Toruniu zylc. Dla części Polaków sałatka jarzynowa jest zwykłą sałatką jarzynową, inni pogardliwie mówią o niej kaczy żer. Jak się w tym nazewnictwie regionalnym nie pogubić? Co kryje się pod często zabawnymi nazwami, których pełne jest staropolskie, regionalne menu?

AD/mmch

Polecamy również:
Jakie są typowo polskie potrawy? Jakie są typowo polskie potrawy?

Powszechne zainteresowanie budzi przysmak o nazwie fjut. Pod tą nieco kontrowersyjną nazwą kryje się niewinny syrop z buraków cukrowych, wytwarzany na Pomorzu i Kujawach. Choć dzisiaj należy raczej do rzadko spotykanych produktów, kiedyś był namiastką słodyczy, polewano nim ciasta, a nawet smarowano chleb. Przepis jest prosty, ale przygotowanie fjuta nieco trwa. Trzeba ugotować i pokroić w kostkę buraki , po czym dobrze je wycisnąć. Otrzymany w ten sposób sok gotuje się do czasu, aż zgęstnieje i zmieni się w słodki syrop.

Także ruchanki wzbudzają emocje. Jednak to nic innego, jak smażone na gorącym tłuszczu racuchy. Pod tą nazwą potrawa ta jest znana przede wszystkim na Kaszubach i Kociewiu, a pochodzi od "ruszenia" drożdży, na których jest robiona. Tradycyjnie posypuje się ją cukrem, czasem też polewa śmietaną i podaje na ciepło.

Polecamy również:
Jakie są typowo polskie potrawy? Jakie są typowo polskie potrawy?

Ciapkapusta zwana inaczej pańciówką, ciaperkapustą, ciaprówką, ciamciówką lub klaplastrą to danie z kuchni śląskiej, robione z ziemniaków i białej lub kiszonej kapusty. Do tego dodawany jest smażony boczek kiełbasa i cebulka. Wszystko mieszane jest ze sobą i podawane jako papka. Do niej serwowane jest mięso - często żeberka.

Podobną potrawę spotkamy też na kieleckich wsiach - tam znane jest ono pod nazwą pazibroda. Podawana w bardzo gorącej zupie, krojona w grube kawałki kapusta kiszona ciągnęła się i parzyła brodę. Danie przygotowywane jest z tłuczonych ziemniaków zmieszanych z ugotowaną kiszoną kapustą i skwarkami.

Polecamy również:
Jakie są typowo polskie potrawy? Jakie są typowo polskie potrawy?

Wbrew naturalnym skojarzeniom proziaki to nie tabletki szczęścia, likwidujące uczucie przygnębienia. Choć danie to zdaniem jego entuzjastów ma podobne działanie. Proziaki to mączne placki z dodatkiem prozy (czyli sody oczyszczonej). Danie pochodzi z Podkarpacia, a przygotowuje się je z mąki pszennej lub pszenno-żytniej, jaj, kwaśnej śmietany, wody i soli. Tradycyjnie pieczone były na blasze w opalanych drewnem piecach kaflowych. Dziś zazwyczaj smażone są na patelni.

Polecamy również:
Jakie są typowo polskie potrawy? Jakie są typowo polskie potrawy?

Z pierników, migdałów, rodzynek, suszonych śliwek, moreli, gruszek, fig, orzechów laskowych i ciemnego piwa powstaje śląska potrawa (słodka zupa) przyrządzana na Boże Narodzenie, czyli moczka. Dziś piwo - w którym moczone są składniki - zastępowane jest często kompotem, a dawniej używano do tego celu wywaru jarzynowego albo rosołu gotowanego na karpich łbach.

Polecamy również:
Jakie są typowo polskie potrawy? Jakie są typowo polskie potrawy?

Trudno zapanować nad uśmiechem, gdy pani domu częstuje nas gzikiem. Pod tą zabawną, pochodzącą z wielkopolski nazwą kryje się potrawa, którą każdy z nas dobrze zna. To rozdrobniony biały ser wymieszany ze śmietaną (lub jogurtem), szczypiorkiem i rzodkiewką. Czasem dodawana jest też cebulka, a nawet jajko. W Wielkopolsce gzik często podawany jest z ziemniakami, mamy więc pyry z gzikiem.

Wesołość budzi też inna nazwa - goły albo gały. W wiejskiej kuchni kieleckiej, pod tą niezwykłą nazwą kryją się okrągłe, spłaszczone kluski, przygotowywane z tartych i odsączonych, surowych ziemniaków i jajek. Kluski, czyli goły gotowane są w osolonym wrzątku i podawane na mleku lub ze skwarkami.

Polecamy również:
Jakie są typowo polskie potrawy? Jakie są typowo polskie potrawy?

Ficiajka, fitka i zarzucajka to nazwy jednej i tej samej potrawy - zupy jarzynowej przygotowywanej na pograniczu Małopolski i Górnego Śląska. Żeby zasłużyć na swą nazwę, zarzucajka - jarzynowa musi być zarzucona osobno ugotowaną kiszoną kapustą. Uznawana była kiedyś za zupę ludzi biednych, z czasem stała się tradycyjną zupą górników. Może być "czysta", czyli nie zawierać innych dodatków oprócz jarzyn, może też być z zasmażką lub zabielana śmietaną.

Polecamy również:
Jakie są typowo polskie potrawy? Jakie są typowo polskie potrawy?

Niezwykłe nazwy mają też śląskie dania przygotowywane ze śledzi. Zamiast tłumaczyć Ślązakom, że mamy chęć na potrawę z wymoczonej i pokrojonej ryby oraz gotowanego jajka, z dodatkiem kiszonego ogórka, cebuli, musztardy i pieprzu - powiedzmy po prostu, że mamy chęć na hekele. A jeśli do podobnie przyrządzonego śledzia chcielibyśmy jeszcze dostać ugotowane ziemniaki i skwarki z wędzonego boczku - poprośmy o szałot śląski.

AD/mmch

Polecamy również:
Jakie są typowo polskie potrawy? Jakie są typowo polskie potrawy?