Len, siemię lniane - stosowanie, właściwości

Już w czasach prehistorycznych len wykorzystywany był do produkcji tekstyliów. Najstarsze dowody świadczące o takim użyciu rośliny datowane są na okres górnego paleolitu i liczą ponad 30 tysięcy lat! Wiadomo, że len uprawiano na szeroką skalę w starożytnym Egipcie, gdzie wyrabiano z niego bieliznę dla kapłanów, pościele oraz płótno dla mumii. W Cesarstwie Rzymskim natomiast z rośliny uzyskiwano wysokiej jakości żagle. Do dziś roślinę tę wykorzystuje się do wytwarzania różnych tkanin. Niewiele osób jednak wie, że zastosowanie lnu jest o wiele szersze! Jego nasiona posiadają wiele leczniczych właściwości, które korzystnie wpływają na nasze zdrowie.

Len (siemię lniane) – opis ogólny rośliny

Len pochodzi prawdopodobnie z terenów dzisiejszego Bliskiego Wschodu oraz rejonu Żyznego Półksiężyca. Roślina obecnie nie występuje w stanie dzikim. Jej uprawy można za to spotkać na każdym kontynencie, choć ze względu na preferencje rośliny, ich największe skupiska znajdują się na obszarach klimatu umiarkowanego. Istnieje co najmniej kilkanaście gatunków tej rośliny. W Polsce uprawiany jest len karpacki, austriacki, trwały, włochaty, przeczyszczający, złocisty i najbardziej popularny – zwyczajny. To właśnie ten ostatni nie tylko wykorzystywany jest do produkcji tkanin, ale również stosuje się go w tradycyjnym lecznictwie. Len zwyczajny (łac. Linum usitatissimum) to roślina z rodziny lnowatych o prostej i cienkiej łodydze (ok. 50 cm wysokości), drobnych liściach, niebieskich kwiatach oraz owocach w postaci torebek nasiennych, które zawierają w sobie oleiste ziarenka (tzw. siemię lniane).

Właściwości lecznicze lnu

Zebrane przed całkowitym dojrzeniem owoce lnu zostają poddane ususzeniu. W ten sposób uzyskuje się siemię lniane, które zdradza wiele właściwości leczniczych. Co więcej, nasiona lnu stanowią jeden z najpopularniejszych środków stosowanych w medycynie naturalnej. Najczęściej spożywa się je po wcześniejszym namoczeniu – nabierają one wówczas nieco ciemniejszej barwy i nieznacznie pęcznieją. Woda, w której znajdują się nasiona, zwiększa swoją gęstość i zmienia się w coś w rodzaju kisielu. Siemię lniane można również drobno zmielić lub sporządzić z nich wywar.

Ziarna lnu mają przede wszystkim bardzo dobry wpływ na pracę układu pokarmowego. Siemię działa łagodząco między innymi w przypadku stanów zapalnych żołądka, niweluje zaparcia, biegunki, zapewnia odpowiednią perystaltykę jelit, przynosi ukojenie przy wrzodach, likwiduje nadkwasotę, wspomaga trawienie oraz reguluje poziom cholesterolu we krwi. Zalane wodą ziarna lnu bardzo często stosowane są przy drobniejszych infekcjach gardła i strun głosowych Wypicie kleiku powstałego na bazie siemienia lnianego zaleca się szczególnie osobom, które na co dzień używają głosu do pracy (np. nauczycielom, lektorom lub śpiewakom). Oprócz tego len wspomaga odporność, leczy niektóre dolegliwości układu moczowego, a także ma właściwości przeciwutleniaczowe. Warto również wspomnieć, że ziarna lnu znajdują zastosowanie w kosmetyce. Uzyskany z nasion olejek poprawia kondycję skóry (pomaga ją nawilżyć oraz pozbyć się wyprysków lub trądziku), a nałożony na włosy nadaje im blasku.

Zastosowanie lnu w kuchni

Nasiona lnu są jadalne i warto je dodać do różnego rodzaju potraw. Dawniej wysuszone ziarna stanowiły dodatek do ziemniaków w okresie postnym. W Indiach natomiast prażony len spożywano z gotowanym ryżem z małą ilością soli oraz wody. Nasionka rośliny są bardzo „bezpiecznym” dodatkiem do potraw – nie wydzielają one żadnego zapachu, a ich smak określa się jako delikatnie cierpki. Ziarna warto dodać do jogurtów, owocowych koktajli, twarożków lub mieszanek innych ziaren. Skutecznie urozmaicą one również tradycyjne naleśniki z marmoladą lub dżemem. Len doskonale komponuje się również z jajecznicą oraz stanowi świetny dodatek do wypiekanego w domowych warunkach chleba. Zmielone nasiona warto dodać również do zup oraz sosów.

Do czego warto dodać len?

• Dżemy owocowe
• Chleb
• Musli z jogurtem
• Ciasto drożdżowe
• Herbata ziołowa
• Kisiel

Czy wiesz, że…?

Wzmianki o lnie można znaleźć w Piśmie Świętym. Roślina wymieniana jest wielokrotnie w m.in. w Księdze Wyjścia oraz Księdze Przysłów.

Len ma również właściwości trujące. W niedojrzałych nasionach znajdują się toksyczna substancja o nazwie linatyna, która szczególnie uwydatnia się w przypadku zmielenia nasion. Z tego też względu zaleca się jedzenie nie więcej niż dwóch łyżek lnu w takiej postaci.

Wojciech Chentkiewicz