7 zapomnianych owoców jesieni

Wielu jesiennych owoców nie znajdziemy na targowisku, a tym bardziej w markecie. Po jarzębinę, dziką różę czy głóg musimy wybrać się do lasu lub parku. Wysiłek na pewno nam się opłaci, ponieważ te rośliny są nie tylko bogatym źródłem witamin, ale również niezbędnym składnikiem wielu znakomitych przetworów.

Soczyście czerwone owoce krzewu, który rośnie zazwyczaj na skraju lasu i w przydrożnych zaroślach, mają bardzo pozytywny wpływ na układ krążenia. Zwiększają ukrwienie mięśnia sercowego i mózgu. Działają moczopędnie. Leczą miażdżycę, gościec, nadciśnienie i alergię. Głóg uspokaja i ułatwia zasypianie, dlatego wskazany jest przy rozdrażnieniu, nadmiernej pobudliwości czy bezsenności. Owoce zbiera się jesienią; najlepiej wtedy, gdy są dojrzałe, ale jeszcze twarde. Nie mogą być nadgniłe lub przejrzałe, ponieważ tracą wtedy lecznicze właściwości. Suszymy je w lekko nagrzanym piekarniku (60-70 stopni). Z owoców głogu możemy przygotować nalewki, konfitury, syropy, a także wino.

Tekst: Ewa Podsiadły - Natorska/ese

Flawonoidy, antocyjany, kwasy organiczne, garbniki, prunazyna, fitosterol, pektyny i witamina C ? to cenne składniki ciemnofioletowych owoców krzewu, który tworzy mało przyjazne, cierniste zarośla. Zbieramy je od października aż do pierwszych przymrozków.
Tarnina obniża ciśnienie krwi, zmniejsza stężenie "złego" cholesterolu LDL, a podwyższa poziom "dobrego" HDL. Hamuje krwawienia i ma działanie przeciwzapalne. Wskazuje działanie moczopędne i przeciwnowotworowe. Gdy z tych owoców chcemy zrobić przetwory, trzeba je przemrozić w lodówce, by straciły goryczkę. Z tarniny możemy przyrządzać konfitury, soki, kompoty, galaretki, wina i nalewki.

Jedno z najpiękniejszych drzew rosnących w Polsce, jesienią udekorowane jest gronami pięknych owoców. Te czerwone kulki to prawdziwe skarbnice leczniczych składników. Jarzębina ma dwa razy więcej karotenu niż marchew, dlatego przetwory z niej zaleca się osobom mającym problemy ze wzrokiem, szybko rosnącym dzieciom oraz kobietom ciężarnym i karmiącym. Owoce zawierają też bardzo dużo witaminy C (tyle co cytryna).
Powinniśmy je zbierać dopiero po pierwszych przymrozkach. Nie spożywajmy ich jednak na surowo, bo grozi to wymiotami i biegunką. Dopiero pod wpływem wysokiej temperatury owoce tracą trujące właściwości. W takiej postaci mogą być stosowane do wyrobu marmolad, dżemów, nalewek i popularnej wódki, czyli jarzębiaka.

Owoce popularnego krzewu, rosnącego na obrzeżach lasów, słonecznych polanach, a nawet nadmorskich wydmach od wieków są cenione za swoje prozdrowotne właściwości. To przede wszystkim bardzo bogate źródło witaminy C, która jest znacznie lepiej przyswajalna w postaci naturalnej niż syntetycznej. Owoce dzikiej róży uzupełniają niedobory witamin w chorobach przeziębieniowych, przy nadmiernej kruchości naczyń oraz kamicy żółciowej i nerkowej. Zaleca się je kobietom w okresie ciąży i karmienia, rekonwalescentom, w stanach ogólnego osłabienia i zmęczenia oraz stresu. Owoce powinniśmy zbierać jesienią, gdy są w pełni dojrzałe. Po pierwszych przymrozkach są bardziej miękkie i lepiej nadają się na nalewki, jednak pod wpływem niskiej temperatury tracą trochę witaminy C.

Jesienią ten popularny, dziki krzew ugina się pod ciężarem kiści małych, czarno-fioletowych owoców, które są bogatym źródłem cennych składników: antocyjanów, flawonoidów, pektyn, kwasów organicznych, soli mineralnych (potasu, wapnia, magnezu) i witamin (szczególnie A, C, B1, B2). Czarny pomaga w leczeniu przeziębień, gdyż ma właściwości przeciwgorączkowe, przeciwzapalne, wykrztuśne i napotne. Stosuje się go również jako środek przeciwbólowy przy migrenach i innych nerwobólach. Owoce zawierają trującą substancję - glikozyd sambunigryna, dlatego nie można spożywać ich na surowo! Niezbędna jest obróbka termiczna. Z bzu sporządzać można soki, wina, konfitury i kompoty.

W dawnej Polsce był popularnym krzewem owocowym, sadzonym przy dworach i klasztorach, traktowanym jako symbol wytworności, luksusu. Dziś jest mniej znany. Szkoda, ponieważ podłużne, czerwone owoce zawierają duże ilości witamin C, P i A, makro- i mikroelementy (głównie związki żelaza), flawonoidy, antyoksydanty i biostymulatory.
W medycynie ludowej przetwory z derenia były uważane za jeden z najskuteczniejszych leków przeciwgorączkowych. Dereń uchodziła również za doskonały środek na dolegliwości żołądka, zapobiegający alergiom i poprawiający samopoczucie. Nadaje się do robienia dżemów i konfitur, choć z powodu niskiej zawartości pektyn wymaga również dodatku innych bogatszych w ten składnik owoców. Z owoców można przyrządzić soki, galaretki i wina. Wielu wielbicieli ma także nalewka zwana dereniówką.

Późną jesienią, na ozdobnym krzewie, rosnącym w wielu polskich ogrodach, dojrzewają żółte owoce o kształcie małych jabłuszek. Dzięki dużej zawartości witamin (przede wszystkim C), pektyn (najwięcej ze wszystkich owoców!) i minerałów (wapnia, potasu, żelaza, magnezu i fosforu) wzmacniają odporność organizmu, regenerują wątrobę, wpływają korzystnie na układ pokarmowy, wzmagają apetyt, przeciwdziałają wymiotom, biegunce i wzdęciom. Pigwa jest także skuteczna w leczeniu grypy i przeziębień. Dzięki dużej zawartości pektyn z owoców można robić wyśmienite galaretki, powidła, dżemy czy marmolady. Popularna jest również nalewka, czyli pigwówka.

Tekst: Ewa Podsiadły - Natorska/ese