10 przebojów kuchni skandynawskiej. Nie tylko śledzie

Chcesz się pochwalić swoimi kulinarnymi osiągnięciami? Masz ciekawy przepis? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Kanapki są popularne w całej Skandynawii, ale to Duńczycy potrafią tworzyć z nich prawdziwe działa sztuki kulinarnej. Smorrebrod można kupić w wielu miejscowych restauracjach, niekiedy specjalizujących się wyłącznie w tym specjale, serwowanym na mnóstwo sposobów. Jego bazą jest oczywiście ciemny chleb, często pumpernikiel, posmarowany masłem, z dodatkiem np. wędzonego śledzia, smażonych filetów rybnych, plastrów pieczeni wołowej lub wieprzowej, bekonu, wątróbki, jajka sadzonego albo ugotowanego na twardo, cebuli, ogórka kiszonego, chrzanu czy czerwonej kapusty. Smorrebrod zazwyczaj nie mieści się w ustach, dlatego wykorzystuje się nóż i widelec.

Sztandarowy szwedzki przysmak, rozsławiony w restauracjach słynnego koncernu sprzedającego meble i artykuły dekoracyjne. Duńczycy nazywają tę potrawę frikadeller, zaś Norwegowie kjottkaker. To po prostu niewielkich rozmiarów pulpeciki z wołowiny lub wieprzowiny, gotowane w rosole z dużą ilością warzyw. Zazwyczaj serwuje się polane dużą ilością brązowego sosu, w towarzystwie ziemniaków, kapusty lub marchewki, często z dodatkiem konfitury z borówek albo żurawiny.

Ulubiony norweski deser, którego nazwę można przetłumaczyć jako "zawoalowane młode chłopki". Co się za nim kryje? Prosty, ale jednocześnie pyszny specjał z ugotowanych jabłek, podanych w "pierzynce" z podsmażonego na maśle cukru i tartej bułki, na którą nakłada się solidną porcję bitej śmietany.

Tradycyjny skandynawski przysmak, czyli łosoś marynowany w soli, cukrze i koperku, podawany na chlebie lub z pokrojonymi w talarki ziemniakami, koniecznie z sosem hovmästarsås (przyrządza się go z drobno startej cebuli, posiekanego koperku, musztardy Dijon, octu winnego, soli i cukru). Przed wiekami rybę zakopywano na plaży, by fermentowała, co trwało wiele tygodni. Dziś wystarczy jej kilkudniowy pobyt w marynacie.

Jedna z najbardziej kontrowersyjnych skandynawskich potraw, ponieważ wiele bardziej wrażliwych osób może odstraszać specyficzny zapach pstrąga, który przez wiele miesięcy przechodzi proces fermentacji w solance. Nie brakuje też koneserów ceniących bardzo oryginalny smak tak przetworzonej ryby, serwowanej najczęściej na tradycyjnym placku lefse (przygotowywanym z ziemniaków i mąki), z cebulką i śmietaną.

Skandynawie kochają śledzie i potrafią przyrządzać je na wiele sposobów. Szwedzi od XVI wieku zajadają się kiszoną rybą, która fermentuje przez przynajmniej pół roku, dzięki czemu uzyskuje niepowtarzalny smak, łatwą do rozsmarowania konsystencję i… charakterystyczny intensywny zapach, często odstraszający przed spróbowaniem specjału. Surströmming najlepiej smakuje na cienkim, ciemnym chlebie, z cebulą i plasterkami ugotowanych ziemniaków. Śledzia popija się… zimnym mlekiem.

Sycące potrawy jednogarnkowe od wieków stanowią znaczący punkt w jadłospisie mieszkańców krajów skandynawskich. Jedną z najpopularniejszych jest Jansson frestelse, czyli "pokusa Janssona". To zapiekanka z warstw ugotowanych ziemniaków, przekładanych duszoną cebulą i posiekanymi anchois – małymi, bardzo słonymi i rozpływającymi się w ustach filecikami z sardeli. Całość zalewa się śmietaną, posypuje białym pieprzem oraz tartą bułką i zapieka.

W skandynawskiej kuchni zawsze ceniono mięso, choć dostęp do niego był przez wieki utrudniony. Jadano to, co udało się upolować, często ofiarami myśliwych stawały się renifery. Z ich smażonego mięsa (najbardziej lubiany jest stek), pokrojonego w plasterki, a następnie uduszonego z grzybami, cebulą i porem przyrządza się renskav – potrawę popularną zwłaszcza w Szwecji oraz Finlandii. W pierwszym z tych krajów serwuje się ją z ziemniakami i przetworami z borówek, w Finlandii częstym dodatkiem są ogórki kiszone.

Przysmak przyrządzany przede wszystkim na święta Bożego Narodzenia. Rybę, zwykle dorsza, przez parę dni moczy się w wodzie, a następnie maceruje w ługu sodowym – silnie żrącej substancji. By ją wypłukać, po wyjęciu z marynaty należy znów przez kilka dni moczyć rybę w wodzie. Otrzymanego w ten sposób niezwykle aromatycznego i intensywnie pachnącego dorsza o galaretowatej konsystencji należy usmażyć, upiec albo ugotować. Lutefisk podaje się z warzywami bądź innymi dodatkami, np. beszamelem.

Dorsz to ryba o imponujących właściwościach odżywczych. Skandynawowie, zwłaszcza Norwegowie, przez wieki nauczyli się konserwować ją tak, by na długo zachowała swoje walory. Klippfisk, zwany też klipfiszem to produkt z suszonego i solonego dorsza, który przed spożyciem trzeba namoczyć. Wspaniale smakuje po zapieczeniu z ziemniakami i cebulką.