Śliszki – oryginalne ciasto na Wigilię

Co to są śliszki? Odpowiedź na to pytanie może nastręczyć sporo problemów, ponieważ w "Słowniku gwar śląskich" wydawanym przez Państwowy Instytut Naukowy – Instytut Śląski w Opolu pod tą nazwą kryją się m.in.: kluski kładzione, zupa mleczna z drobnymi kluseczkami, podłużne kluski nadziewane twarogiem czy kluski z surowych ziemniaków.

Jednak mieszkańcy Śląska Opolskiego, zwłaszcza okolic Kędzierzyna-Koźla, kojarzą śliszki przede wszystkim z Bożym Narodzeniem i słodkim przysmakiem, którego bazę są bułeczki z makiem – niebieskimi ziarenkami od wieków stanowiącymi ważny element polskiej tradycji świątecznej. Wiąże się z nimi głęboka symbolika. Nasi przodkowie wierzyli, że makowe przysmaki na wigilijnym stole przynoszą domowi dostatek i spokój na cały następny rok, zaś ich brak może ściągnąć nieszczęście.

Każdy region naszego kraju ma w tym zakresie własne tradycje, we wschodnich rejonach największą popularnością cieszy się kutia, zaś w Wielkopolsce, czy na Podkarpaciu – kluski z makiem. Typowo śląską potrawą wigilijną są makówki, zwane makiełkami, czyli kawałki bułki drożdżowej, chałki bądź sucharków przekładane słodką masą makową, a następnie zalewane mlekiem. Śliszki to zmodyfikowana wersja tego przysmaku.

Jak pokazują badania etnograficzne, jeszcze w latach 60. XX wieku śliszki były wymieniane przez mieszkańców Śląska Opolskiego jako jedna z głównych potraw wigilijnych. Z czasem stały się specjałem nieco zapomnianym, choć w 2007 r. został on wpisany na listę produktów tradycyjnych ministerstwa rolnictwa.

Niegdyś podłużne bułeczki drożdżowe nadziewane makiem, które po upieczeniu nasącza się mlekiem, polewa roztopionym masłem i posypuje cukrem oraz startym piernikiem, serwowano nie tylko na Wigilię, ale również na Sylwestra czy w pierwszy dzień nowego roku. Wynikało to ze starej tradycji, według której Boże Narodzenie i Nowy Rok zlewały się w jedno pasmo świąt zwane godami.

Dziś śliszki przyrządza się rzadko, właściwie tylko w miejscowościach na pograniczu kozielsko-raciborskim. Zostały wyparte przez wyroby łatwiejsze i mniej pracochłonne, przede wszystkim makówki oraz strucle makowe. Warto jednak uchronić je przed zapomnieniem, szczególnie, że są potrawą naprawdę smaczną.

Najważniejszym zadaniem jest upieczenie bułeczek z makiem. Wyzwanie nie należy do specjalnie skomplikowanych. 500 g mąki pszennej przesiewamy, mieszamy z cukrem (50 g), roztopionym masłem (90 g), drożdżami (40 g) rozpuszczonymi w 250 ml mleka oraz szczyptą soli. Wyrabiamy, aż do uzyskania elastycznej masy i odstawiamy do wyrośnięcia w ciepłe miejsce, na minimum pół godziny.

Tak przygotowane ciasto przekładamy na stolnicę, ugniatamy wałkiem i wykrajamy małe placuszki. Na środek każdego z nich wykładamy trochę masy makowej. Najlepiej przygotowanej samodzielnie, z mielonego maku, cukru pudru, miodu i aromatu migdałowego lub likieru Amaretto (w zależności od naszych upodobań możemy też dodać do niej rodzynki, zmielone orzechy włoskie albo inne bakalie).

Jeśli chcemy skorzystać z gotowej masy makowej, wcześniej sprawdźmy jej skład – unikajmy produktów dosładzanych syropem glukozowo-fruktozowym (przyczynia się do rozwoju otyłości, zwiększa ryzyko wystąpienia cukrzycy typu II, miażdżycy, choroby niedokrwiennej serca czy stłuszczenia wątroby) albo "wzbogaconych" równie szkodliwymi utwardzonymi tłuszczami roślinnymi.

Z ciasta i masy makowej formujemy bułeczki, każdą smarujemy wodą z cukrem, a następnie umieszczamy w piekarniku nagrzanym do 170 st., na około pół godziny, aż się ładnie zarumienią.

Upieczone śliszki upychamy ciasno w salaterce (tradycyjnie powinno być ich przynajmniej trzy warstwy) i polewamy "sosem" przygotowanym z 500 ml mleka zagotowanego z 200 g maku, ewentualnie także cukrem, dla smaku. Według innych przepisów bułeczki polewa się roztopionym masłem. Na zakończenie posypuje się je cukrem oraz startym piernikiem i odstawia do wystygnięcia.

Chcesz się pochwalić swoimi kulinarnymi osiągnięciami? Masz ciekawy przepis? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl