Dieta raw food – o co chodzi?

Zanim człowiek zapanował nad ogniem, jego dieta była oparta na surowych produktach. Później, gdy odkrył zalety pieczenia czy smażenia, sięgał po nie znacznie rzadziej, choć nawet w późniejszych czasach nie brakowało zwolenników jedzenia potraw nie poddawanych obróbce termicznej. Przykładem byli liczni pustelnicy, choćby żyjący w IV wieku Jan z Egiptu, który przez blisko 50 lat nie spożył niczego ugotowanego.

Jednak dopiero na przełomie 19. i 20. stulecia zaczęto w pełni uświadamiać sobie korzyści płynące z diety opartej na świeżych, surowych i nie przetworzonych pokarmach. W znacznym stopniu przyczynił się do tego szwajcarski lekarz Maximilian Bircher-Benner, który w 1897 r. otworzył w Zurychu klinikę, gdzie stosowano jadłospis składający się przede wszystkim z surowych warzyw, owoców i orzechów. Pacjentom ograniczono spożywanie mięsa, białego pieczywa, całkowicie wyeliminowano alkohol, kawę czy czekoladę.

Bircher-Benner zachęcał, by dieta zdrowych ludzi przynajmniej w 50 procentach składała się z produktów nie poddanych obróbce termicznej, w przypadku chorowitych miały one stanowić nawet 100 proc. W tamtych czasach taką koncepcję uważano za ekscentryczną i powszechnie krytykowano. Prawdziwą popularność dieta raw food zaczęła przeżywać dopiero w XXI wieku. Propagują ją największe gwiazdy show-biznesu, choćby Sting, Natalie Portman czy Gwyneth Partlrow. Mniejszy entuzjazm wykazują jednak dietetycy. Dlaczego?

Dieta raw food oparta jest przede wszystkim na świeżych lub suszonych warzywach i owocach (najlepiej pochodzących z upraw ekologicznych), orzechach, nasionach, ziołach, kiełkach, tłoczonych na zimno olejach i produktach fermentowanych, w tym rozmaitych kiszonkach. Wykluczone są zboża zawierające gluten, rafinowane oleje, pasteryzowane soki i nabiał, alkohol, słodycze, chipsy oraz wszelka żywność wysoko przetworzona.

Naczelną zasadą jest spożywanie pokarmów surowych, ewentualnie podgrzanych w temperaturze nie wyższej niż 42 st. (dotyczy to także mięsa, ryb czy jajek). Wykluczenie jest smażenie, gotowanie i grillowanie, ponieważ taka obróbka powoduje znaczące straty cennych witamin, aminokwasów, minerałów, nienasyconych kwasów tłuszczowych i antyoksydantów.

Zwolennicy diety raw food zwracają uwagę, że podczas obróbki termicznej wytwarza się wiele szkodliwych substancji, choćby akrylamid (w nadmiarze uszkadza układ nerwowy i przyczynia się do rozwoju nowotworów) oraz izomery trans sprzyjające otyłości oraz schorzeniom układu krążenia.

Bez wątpienia spożywanie pokarmów opartych na surowych produktach, bogatych w wartościowe składniki, ma dużo zalet. Pozwala zgubić zbędne kilogramy, pomaga skutecznie oczyścić organizm z toksyn, przywraca równowagę kwasowo-zasadową. Może znacząco poprawić parametry krwi, przyczynia się też do obniżenia ciśnienia tętniczego. Spowalnia procesy starzenia, powstrzymuje rozwój komórek nowotworowych.

Raw food zapewnia także dużo smaku. "Minęły już dni surowej diety składającej się z słupków marchewek i roszpunki. Nawet ja daję się nabrać najpiękniejszym kreatywnym babeczkom, pizzom, sernikom, wrapom, orzechowym serom i czekoladom, które wyglądają i smakują jak ich gotowani konkurenci. Wyśmienita surowa żywność posiada całą galerię smaków i tekstur. Twoje kubki smakowe nie będą wiedziały, co je powaliło!" – przekonuje Tanya Maher w książce "Kuchnia raw food".

Skąd biorą się zatem wątpliwości wielu specjalistów? Ich zdaniem dieta sprawdza się jako kilkutygodniowy detoks, ale niekoniecznie jako długotrwały program żywieniowy, zwłaszcza stosowany bez kontroli lekarza albo dietetyka.

Największy problem to zwiększone ryzyko wystąpienia niedoborów cennych składników odżywczych, w minimalnych ilościach występujących w warzywach czy owocach, choćby witaminy B12 (niezbędna do wytwarzania czerwonych krwinek oraz pracy mózgu i całego układu nerwowego) oraz D (wzmacnia odporność, chroni przed cukrzycą, działa przeciwnowotworowo), a także wapnia, który nie tylko wzmacnia kości i zęby, pomaga też utrzymać prawidłową krzepliwość krwi i sprawne mięśnie, poprawia samopoczucie i łagodzi stres.

Według niektórych naukowców długotrwałe jedzenie wyłącznie surowych produktów roślinnych może negatywnie wpływać na gęstość kości (czego konsekwencją bywa m.in. osteoporoza) i stan zębów, a także powodować zaburzenia miesiączkowania.

Dieta raw food na pewno nie jest zalecana dla dzieci, kobiet w ciąży czy osób w podeszłym wieku.