Drewno, metal, plastik czy silikon - jakie przybory kuchenne wybrać?

Łyżki wazowe, cedzaki, łopatki, szczypce, ubijaki – w kuchni wykorzystujemy wiele przyborów, które ułatwiają przygotowywanie potraw. Jednak dla funkcjonalności akcesoriów, a także ich ewentualnego wpływu na nasze zdrowie duże znaczenie ma materiał, z jakiego zostały wykonane. Poznajmy wady i zalety drewna, metalu, plastiku oraz silikonu.

Już przed wiekami stosowano ten surowiec do wytwarzania przyborów kuchennych. Również dzisiaj drewniane łyżki czy łopatki cieszą się dużą popularnością – są szczególnie polecane do używania z patelniami czy garnkami teflonowymi, ponieważ nie niszczą ich powierzchni (co może wyzwalać niebezpieczne, a nawet rakotwórcze substancje).
Jednak drewno ma również wady. Wyrabiane z niego akcesoria powinny być wycierane po każdym umyciu. Należy też unikać zbyt długiego moczenia ich w wodzie. Dlaczego? Wilgotne drewno staje się idealnym środowiskiem dla rozwoju bakterii.
Poza tym naturalny surowiec wykazuje skłonność do nasiąkania tłuszczem, brudzenia, a czasem także pochłaniania intensywnych zapachów niektórych produktów spożywczych. Takich właściwości nie ma drewno ze szlachetnych gatunków, np. buku czy dębu, z których jednak coraz rzadziej wyrabia się przybory kuchenne.

Drewniane akcesoria będą nam lepiej służyły, jeśli zastosujemy kilka sprawdzonych „trików”. Przed pierwszym użyciem przybory należy zaimpregnować, czyli natrzeć olejem i pozostawić do wyschnięcia. Wchłanianiu zapachów zapobiegnie natomiast całonocne namoczenie przedmiotów w occie jabłkowym. Podobne efekty daje natarcie akcesoriów świeżo przekrojoną cytryną.
Jeśli drewniane przybory są brudne i tłuste, można je „reanimować” pozostawiając na noc w roztworze sporządzonym z pięciu łyżeczek sody oczyszczonej rozpuszczonych w litrze wody.

Tego typu przybory mają wielu zwolenników, ponieważ metalowe chochle, cedzaki czy łyżki do makaronu świetnie… komponują się w nowoczesnych kuchniach. Jednak nie tylko estetyka decyduje o ich popularności.
Akcesoria (najlepiej gdyby były wykonane ze stali nierdzewnej) są trwalsze i bardziej wytrzymałe od drewna. Nie brudzą się, nie odkształcają i nie wchłaniają zapachów z produktów spożywczych. Tego typu przedmioty są również bezpieczne dla zdrowia, ponieważ stal wykazuje odporność na działanie wysokich temperatur podczas przygotowywania potraw. Nie traci też właściwości w wyniku kontaktu z substancjami chemicznymi, których nie brakuje w kuchennych smakołykach.
Niekiedy efektami ubocznymi wykorzystywania przyborów stalowych mogą być pojawiające się na nich brązowe lub niebieskie smugi. Można je usunąć za pomocą specjalnych preparatów.

Alergicy powinni pamiętać, że w przedmiotach ze stali można znaleźć śladowe ilości niklu – alergenu powodującego uczulenia, zwłaszcza u młodych kobiet. Jednak problem dotyczy przede wszystkim tanich akcesoriów pochodzących od nieznanych producentów.

Drewniane i metalowe przybory kuchenne są coraz częściej wypierane przez akcesoria wykonane z tworzyw sztucznych, zwłaszcza polietylenu – odpornego na alkohole czy kwasy, a także wysokie temperatury. Tego typu przedmioty można łatwo umyć, także w zmywarkach. Nie nasiąkają wodą, dzięki czemu bakterie mają utrudnione warunki do rozwoju. Plastikowe przybory nie wchłaniają też zapachów z produktów spożywczych, a poza tym stanowią efektowną ozdobę kuchni – produkowane są w rozmaitych kształtach oraz kolorach.

Jednak akcesoria z tworzyw sztucznych mają też wady. Niektóre z nich (zwłaszcza tańsze, pochodzące z niepewnych źródeł) mogą zawierać bisfenol A – związek chemiczny wydzielający się pod wpływem wysokich temperatur czy uszkodzeń mechanicznych. Niektóre badania naukowe wykazały, że konsekwencją jego wchłaniania przez organizm bywa otyłość, zaburzenia hormonalne, a nawet zwiększone ryzyko pewnych nowotworów.

Kontrowersje budzą również chińskie łyżki, cedzaki czy łopatki wykonane z czarnego nylonu. Eksperci przestrzegają przed zakupem i używaniem wyrobów nieznanego pochodzenia. Pod wpływem wysokiej temperatury mogą wydzielać bowiem niebezpieczną substancję – metylenodioksyamfetaminę (MDA), która wykazuje właściwości rakotwórcze. Badania przeprowadzone kilka lat temu przez Instytut Barwników i Produktów Organicznych w Zgierzu wykazały, że dawka groźnych amin w produktach kuchennych sprowadzanych z Chin przekraczała europejskie normy aż 10 tys. razy!

Dobrym zamiennikiem plastikowych przyborów mogą być wałki, łopatki czy trzepaczki wykonane z silikonu, czyli polimerów powstających w wyniku połączenie występującej w naturze krzemionki z tlenem. Jeśli tego typu akcesoria pochodzą od sprawdzonych producentów i posiadają niezbędne certyfikaty, zezwalające na kontakt z żywnością, wydają się jednym z najlepszych rozwiązań.

Silikon jest odporny zarówno na niskie, jak i wysokie temperatury. Wykonane z tego surowca przybory są elastyczne i nierozciągliwe, a dodatkowo mają właściwości nieprzywierające – przyrządzane produkty z dużym prawdopodobieństwem się do nich nie przykleją. Silikon nie wpływa na smak i zapach potrawy, nie pochłania również aromatów. Jest bezpieczny dla żywności, ponieważ nie wchodzi w żadne niepożądane reakcje. Nie wydziela szkodliwych substancji, a do produkcji przyborów z silikonu nie używa chemikaliów, które mogłyby przedostać się do jedzenia.

Akcesoria łatwo utrzymać w czystości. Silikon jest tworzywem bardzo wytrzymałym, jednak mało odpornym na urazy mechaniczne, dlatego przyborów nie należy czyścić za pomocą ostrych lub szorstkich myjek.

Rafał Natorski/mmch/kuchnia.wp.pl