Likopen - E160d
Czerwono-pomarańczowy barwnik, jakim jest likopen E160d, to popularna w technologii żywności substancja, która dodawana jest do wielu produktów spożywczych. Jest on związkiem w pełni bezpiecznym, a ponadto posiada wiele leczniczych właściwości. Okazuje się bowiem, że naturalnie występujący w roślinach likopen, jest silnym przeciwutleniaczem, który chroni organizm człowieka przed nowotworami. Czy wiesz w jakich warzywach i owocach odnajdziemy tę substancję oraz w jaki sposób jest ona wykorzystywana w przetwórstwie żywności?
Czy konserwanty są szkodliwe?
Od lat toczy się dyskusja o uzasadnienie stosowania w przemyśle spożywczym konserwantów, barwników czy aromatów. Kiedyś żywność nie była chemicznie wzbogacana, jednak dziś jest to koniecznością i z trudem przychodzi nam zakup produktu bez tajemniczego symbolu E. Jednak czy powinniśmy się ich obawiać?
Oczywiście, niektóre z dodatków do żywności, w dużych stężeniach są szkodliwe, ale w takich dawkach nie występują w żywności. Na szczęście istnieją zupełnie nieinwazyjne dla naszego zdrowia związki, które uzyskuje się z roślin. Należą do nich w dużej mierze barwniki. Tak jest chociażby z likopenem, znanym w przetwórstwie żywności jako E160d.
Czym jest likopen?
Likopen to czerwono-pomarańczowy barwnik z grupy karotenoidów. Jest to węglowodór nasycony, który budową przypomina naturalny kauczuk. Występuje on w roślinach o kolorze żółtym i czerwonym. W technologii żywności znany jest jako symbol E160d i uzyskuje się głównie z pomidorów, w których zlokalizowany jest przede wszystkim w skórce i bezpośrednio pod nią. Może być także izolowany z grzyba Blakeslea trispora bądź otrzymywany syntetycznie.
W likopen obfitują także owoce gujawy, arbuz, różowe grejpfruty i owoce dzikiej róży. W obecności tłuszczu pokarmowego, likopen wchłaniany jest w jelitach. Barwik ten może przekształcić się w naszym organizmie w retinol (witaminę A).
Jakie właściwości ma likopen?
Ponieważ dobrze rozpuszcza się w tłuszczach, najlepiej przyswajany jest w naszym organizmie w postaci przetworzonej poprzez podgrzanie z oliwą – o ile w pomidorach znajduje się forma trans likopenu, to właśnie na skutek wysokiej temperatury przekształca się on w formę cis.
Zawartość likopenu w 100g produktu przedstawia się następująco:
• ketchup pomidorowy - 12 mg,
• sos do makaronu - 15 mg,
• konserwowane pomidory - 8 mg,
• zupa pomidorowa - 8 mg,
• sok pomidorowy - 8 mg,
• arbuz - 4 mg,
• czerwone grejpfruty - 4 mg,
• świeże pomidory - 3 mg.
To właśnie trans likopen bardzo dobrze rozpuszcza się w kwasach żółciowych, co sprawia, że jest lepiej wchłaniany w przewodzie pokarmowym. I chociaż świeże pomidory są bardzo zdrowe, to właśnie jego przetwory, jak chociażby sos czy sok pomidorowy dostarczają organizmowi więcej likopenu.
Po co używamy barwników?
Już w starożytności barwiono żywność, aby dodać jej atrakcyjności. Wówczas również wykorzystywano w tym celu ekstraktów z liści bądź (w przypadku np. marchwi czy buraków) korzenia rośliny. Dziś barwniki roślinne wykorzystywane są na szeroką skalę w przemyśle żywności. Po pierwsze dzięki nim możliwe jest odtworzenie barwy utraconej podczas obróbki termicznej, poza tym barwniki nadają koloru produktom z natury bezbarwnym. Nasze zmysły są tak skorelowane, że barwa produktu wpływa także na jego smak i aromat, dzięki czemu produkt jest bardziej łatwy do rozpoznania.
Dlatego też używanie barwinków jest uzasadnione i nie musimy się obawiać, że są toksyczne, ponieważ nim zostaną dopuszczone przez Unię Europejską do powszechnego wykorzystywania przez producentów, zostają dokładnie sprawdzone i przebadane.
Zastosowanie likopenu E160d
• kandyzowane owoce,
• wyroby cukiernicze,
• sosy pikantne i pieczeniowe,
• lody,
• serki topione,
• pasty rybne,
• musztardy,
• chipsy ziemniaczane,
• produkty na bazie mleka i przetwory mleczne,
• tłuszcze do smarowania,
• półprodukty żelujące,
• zupy i mieszanki do zup, cukier,
• słodycze,
• napoje gazowane,
• batoniki odżywcze,
• dżemy,
• marmolady,
• galaretki,
• przyprawy,
• dodatki smakowe.
Właściwości zdrowotne likopenu
Ta uzyskiwana z żółtych i czerwonych roślin substancja należy do grupy karotenoidów. Jest całkowicie nieszkodliwa dla człowieka, ponadto liczne badania wykazały, że ze względu na właściwości przeciwutleniające, może pozytywnie wpływać na zdrowie. Likopen neutralizuje wolne rodniki, czyli cząsteczki, które mają jeden niespreparowany elektron. Wolne rodniki są przyczyną wielu chorób, a także przyśpieszają proces starzenia się skóry.
Liczne badania wykazały, że likopen nie tylko jest wstanie zahamować powstawanie komórek nowotworowych, ale także pomaga niszczyć już te istniejące. Wykazano, że zawarty np. w pomidorach likopen, obniża ryzyko zachorowania na raka płuc, prostaty, nowotwory przewodu pokarmowego i pęcherza moczowego, ponadto zmniejsza zachorowalność na choroby niedokrwienne serca i choroby układu krążenia.
Ponieważ organizm człowieka nie syntezuje likopenu, w całości musimy dostarczyć go z dietą. Na szczęście nie jest to trudne, ponieważ likopen jest odporny nawet na wysoką temperaturę, a nawet na skutek obróbki termicznej jego właściwości się intensyfikują.
Kornelia Ramusiewicz