Szałwia - opis, właściwości i zastosowanie zioła
Szałwia kojarzy nam się przede wszystkim z rośliną wykorzystywaną do produkcji różnych produktów kosmetycznych. Bardzo często pojawia się ona chociażby w pastach do zębów oraz preparatach do ochrony jamy ustnej. Zastosowanie zioła jest jednak zdecydowanie szersze – szałwia wykazuje o wiele więcej właściwości leczniczych, a także stanowi bardzo interesujący dodatek do różnych potraw. Poznaj dokładnie niezwykłe możliwości tej aromatycznej rośliny!
Lecznicze właściwości szałwii znane są od tysiącleci. Już starożytni Grecy i Rzymianie używali zioła do poprawy pamięci i wzroku. Roślinę wykorzystywano również jako antidotum na ukąszenia jadowitych węży. W późniejszym czasie szałwia stosowana było jako środek zwalczający przeziębienia, zaparcia, problemy z wątrobą oraz ataki padaczkowe. Wyjątkowe właściwości medyczne zioła znalazły odzwierciedlenie w samej jego nazwie – w języku łacińskim salvus oznacza bowiem „zdrowie”. Warto jednak wiedzieć, że szałwia może również sprawdzić się w kuchni. Roślina potrafi bowiem skutecznie urozmaicić smak i aromat wielu potraw.
Szałwia- ogólna charakterystyka rośliny
Szałwia lekarska (łac. Salvia officinalis) to gatunek półkrzewu z rodziny jasnotowatych występujący naturalnie w rejonie Morza Śródziemnego. Roślina uprawiana jest w wielu krajach na całym świecie. Preferuje ona nasłonecznione i lekko wilgotne gleby bogate przede wszystkim w wapń. Szałwia osiąga wysokość około 50 centymetrów. Jej łodyga (drewniejąca u nasady) porośnięta jest przez owalne, pomarszczone listki o charakterystycznej barwie srebrno-zielonej. W czasie kwitnięcia (przełom maja i czerwca) roślina wypuszcza jasnofioletowe kwiaty. Najbardziej cenioną częścią szałwii są oczywiście jej liście. To z nich uzyskiwane są różnorodne preparaty kosmetyczne, lecznicze oraz aromatyczna przyprawa do dań.
Zastosowanie szałwii w kuchni
Szałwia jako przyprawa może być używana zarówno w formie ususzonej, jak i świeżej. Oczywiście zdecydowanie lepiej dodać do wybranych potraw dopiero co zerwane listki rośliny. Cechują się one przyjemniejszym zapachem i mniej gorzkawym smakiem. Ziele nadaje daniom orzeźwienia oraz soczystości. Świetnie pasuje ono do potraw tłustych. Te dzięki niemu stają się zdecydowanie łatwiejsze do strawienia. Ze względu na cytrynową nutkę smakową szałwia idealnie nada się też do doprawienia drobiu (np. pieczonego kurczaka)
. Roślina skutecznie maskuje nieprzyjemny zapach ryb (w Niemczech ziołem doprawia się np. węgorze), nadaje wyjątkowego aromatu kiełbasom, pasztetom oraz mięsnym farszom. Warto również dodać odrobinę szałwii do warzywnej sałatki. Liście rośliny idealnie komponują się z pomidorami, dlatego też zaleca się jej użycie
podczas przygotowywania specjałów kuchni włoskiej. Przyprawę warto też zastosować przy daniach z kapusty, grochu i fasoli. Często szałwia używana jest jako dekoracja (szczególnie deserów). Warto jednak pamiętać, by dodawać szałwii z umiarem. W przeciwnym razie ziele to całkowicie zdominuje smak i zapach potrawy.
Do czego warto dodać szałwii?
• Smażona pierś z kurczaka
• Makaron z sosem pomidorowym
• Sałatka szparagowa
• Pizza
• Zrazy wołowe
• Smażony pstrąg
• Masło szałwiowe
• Sałatka wiosenna
Właściwości lecznicze szałwii
Liście szałwii zawierają około 3% olejku lotnego, zawierającego między innymi kamforę, tujon, pinen i cyneol. Oprócz tego roślina bogata jest w witaminę A, B1, C, kwasy organiczne, garbniki oraz flawonoidy. Szałwia stosowana jest powszechnie przy różnych schorzeniach. Wykorzystuje się ją między innymi do sporządzenia płukanek, które zwalczają infekcje jamy ustnej oraz gardła. Oprócz tego ziele ma dobry wpływ na pracę układu trawiennego – herbata z szałwii pobudza narządy do produkcji soków żołądkowych, łagodzi zgagę, niweluje wzdęcia oraz zapewnia odpowiednią pracę jelit. Dodatkowo roślina hamuje rozwój bakterii, ogranicza potliwość ciała, leczy różne dolegliwości skórne (np. trądzik lub grzybicę), zmniejsza poczucie zmęczenia, leczy stany depresyjne, obniża poziom cukru we krwi oraz łagodzi kaszel. Szałwia zalecana jest również kobietom, które pod koniec okresu laktacji uskarżają się na problem z powstrzymaniem wypływu pokarmu. Z tego też względu ziele nie powinno być spożywane przez panie będące w ciąży.
Czy wiesz, że…?
Najlepsza szałwia pochodzi z terenów dawnej Jugosławii. Ziele najlepiej kupować świeże i przechowywać w pojemniku z wodą. Suszoną roślinę natomiast zaleca się przechowywać w szczelnie zamkniętym opakowaniu.
Na całym świecie rozróżnia się obecnie około 750 odmian szałwii.
Wojciech Chentkiewicz